Bezpieczne przechowywanie zdjęć (nie tylko) w podróży

Problem, który pojawia się przed każdą moją podróżą. Ile zrobię zdjęć tym razem? Ile nagram wideo no i gdzie ja to pomieszczę? A jak się coś stanie i wszystkie wspomnienia stracę? Przypadki typowego paranoika cyfrowego – zapraszam… :)

Tak, tak, tak. Wiem, że to nie jest koniec świata, gdy stracimy swoje zdjęcia czy wspomnienia wideo, ale czy jest to miłe? Przecież nie bez powodu inwestujemy w coraz lepszy sprzęt foto. Nie bez powodu uczymy się lepiej kadrować zdjęcia, szukać lepszego światła, odkrywać kolejne sekrety fotografii…

Dane w podróży straciłem trzy razy. Raz, bezpowrotnie. Za drugim razem po kilku miesiącach walki, udało mi się je odzyskać. Ostatnim razem poradziłem sobie z problemem dość szybko, co też opisałem tutaj.

Pierwszy przypadek jest beznadziejny i najbardziej feralny, jaki mi się mógł przytrafić. O tym NIE CHCECIE czytać, ale takie rzeczy się czasem zdarzają. To właśnie m.in. przez tę niewątpliwie traumatyczną przygodę mój poziom zabezpieczeń wzrósł dwukrotnie. Po prostu serce mi krwawi, gdy sobie pomyśle o tych wszystkich pięknych miejscach w Ameryce Południowej, z których zdjęć nie mam prawie wcale.

Za drugim razem, wypadł mi z rąk (nie pytajcie jak!) cały laptop i roztrzaskał się o podłogę. Oczywiście działo się to akurat wtedy, gdy szedłem po dysk zewnętrzny, aby zrobić kopię zapasową! Prawo Murphiego, czy co? Oczywiście, jak kretyn sformatowałem kartę przed zgraniem danych na dysk zewnętrzny!

Za trzecim razem, poszło dość sprawnie i dzięki fajnemu programowi do odzyskiwania danych, wszystko wróciło po całym dniu walki, do stanu wyjściowego. W końcu zaczęło mi się nasuwać pytanie:

Czy można się zabezpieczyć w 100%?

Ostatnie dwa lata od powrotu do Polski kombinuję i testuję różne rozwiązania, aby w kolejnej dłuższej podróży nie stracić ani jednego zdjęcia czy pliku wideo. Jako jeden z celów postawiłem też sobie zbudowanie takiego workflow, aby wszystko ładnie się archiwizowało i nie było sytuacji, że coś przez przypadek skasowałem lub zapomniałem zgrać, a była to jedyna kopia danych. Przez te 10 lat, od kiedy zacząłem aktywnie i daleko podróżować, technologia poszła niesamowicie do przodu i nie widzę żadnych przeciwwskazań w tym, aby jej nie wykorzystywać w 100%, tylko trzeba to wszystko jakoś ogarnąć. Sęk w tym, że możliwości mamy aż za dużo, a reklamy i rekomendacje produktów/usług w kontekście domowym i/lub biznesowym często nie działają w podróży.

Najczęściej dane tracimy jeszcze przed zrobieniem kopii zapasowej zdjęć. Wysiada karta SD w aparacie lub dysk w komputerze, na który wszystko zgrywaliśmy z karty. Zacznijmy więc od podstaw bezpieczeństwa.

Co zrobić, aby danych nie tracić?

1. Zawsze trzymaj minimum dwie kopie swoich danych.
Największym błędem i najczęściej prowadzącym do nieszczęścia jest fakt, że mamy tylko jedną kopię danych. Nie ma rozwiązań idealnych i nawet najdroższy dysk przenośny czy najlepsza karta SD może się zepsuć. Po prostu tak jest i nic z tym nie zrobimy. Co z tego, że sprzęt jest na gwarancji, jeśli przez jego awarię tracimy dane? Nic. Dbaj więc o to, aby mieć przynajmniej dwie kopie.

2. Dbaj o swoje karty SD i dyski zewnętrzne.
Po przeanalizowaniu kilkuset przypadków utraty danych na kartach SD, z którymi zwrócili się do mnie czytelnicy naszego bloga, wniosek który nasuwa się sam jest taki, że to my sami jesteśmy winni błędom kart SD. Powodów jest kilka, a najczęstsze to:

• Wyłączamy aparat zanim sprzęt zdąży zapisać zdjęcie (serię zdjęć) na karcie.
• Podczas robienia zdjęcia lub nagrywania wideo pada nam bateria w aparacie/kamerze/telefonie co powoduje zwarcie podczas zapisu i uszkodzenia karty.
• Wysuwamy kartę SD z laptopa lub adaptera USB, gdy komputer jeszcze tej karty używa.
• Wysuwamy kartę SD z aparatu, gdy ten jest włączony (możliwe zwarcie).
• Co się wiąże z punktem powyżej – nie korzystamy z funkcji bezpiecznego odłączania kart SD (i w ogóle urządzeń przenośnych), tylko wyciągamy kartę ot tak lub wypinamy adapter USB. To samo dotyczy zewnętrznych dysków twardych, które wypinamy bez bezpiecznego odłączenia.
• Trzymamy karty SD lub dyski zewnętrzne koło źródła pola magnetycznego. Takim mogą być m.in. telewizor, zestaw audio-wideo, wieża stereo, telefon komórkowy czy domowy telefon przenośny i każde jedno urządzenie, które ma jakikolwiek głośnik lub głośniczek – w środku są magnesy, a te są pierwszym wrogiem naszych kart i dysków! Jeśli trzymacie nośnik danych blisko głośników od komputera, albo blisko laptopa w miejscu gdzie ten ma głośniki, to też nie dziwcie się, żę dysk „nagle” przestanie działać. Tak, do Ciebie mówię! :) Wielokrotnie widziałem, jak moi znajomi kładą wyciągniętą z aparatu kartę SD na laptopie w miejscu gdzie jest głośniczek. Heloł! Nie robimy tak :)
• Nie dotykaj styków karty SD palcami, tylko chwytaj za plastikowe części. Nasze palce są zwykle tłuste i jeśli spocone to słone, a to szkodzi stykom. Karty przechowuj w plastikowych pokrowcach.
• Dysk twardy może znieść wiele, szczególnie jeśli jest o dysk SSD. Zwykle jednak nasze dyski zewnętrzne to tańsze dyski talerzowe i jeśli z nimi podróżujesz, woź je w miękkich opakowania, które chronią przed wstrząsami i wilgocią.

Ktoś teraz pewnie powie, ale poza kartami SD, na których trzymamy dane robocze oraz poza dyskami zewnętrznymi, gdzie trzymamy swoje kopie danych w domu/pracy są jeszcze „internetowe chmury”, które pozwalają nam zapomnieć o problemie przechowywania danych. Słusznie – to jest trop, którym też zaczałem podążąć. Problem tylko w tym, co wybrać? Który lepszy i bardziej nada się w podróży, bo poza tym, że jest to rozwiązanie bardzo bezpieczne i dla nas wygodne, to pojawia się inny problem – musimy te dane do Internetu jakoś wgrać! A z tym, że Internet w podróży nie jest zawsze łatwo dostępny spotkali sie wszyscy Ci, którzy podróżują trochę inaczej niż od hostelu do hostelu, czyli pewnie większość naszych czytelników.

Chmury w Internecie

Wydawałoby się, że jest to rozwiązanie idealne. Nie zamoknie, nie ukradną, nie spadnie na podłogę. Jedyne co nas ogranicza to konieczność dostępu do Internetu, aby te dane wgrać. Sami pewnie mieliście nie raz taką sytuację, że podróżowaliście przez tydzień lub dwa po miejscach, w których Internet działa bardzo wolno, a jeśli jest to nie sposób wysłać „do chmury” kilka GB zdjęć. Musimy wrócić do miasta, podpiąć się ze sprzętem do WiFi albo LTE i wtedy dopiero załadować nasze zbiory do sieci. To samo działa w drugą stronę. Aby coś ściągnąć musimy mieć dostęp do Internetu. Poza tym jest to dla mnie rozwiązanie prawie idealne.

Dla wymagających po kilku miesiącach w podróży pojawi się jednak kolejne ograniczenie – pojemność takiej chmury. Wraz z Alicją tworzymy w podróży około 3-4GB danych na dzień (już po wstępnej selekcji). Ja robię foto z ręki i dronowe ujęcia, a Alicja wideo. Są oczywiście dni przerwy, ale są też takie dni, gdzie tych danych tworzymy 2 lub 3 razy więcej, bo trafi się jakiś hit. Uśredniając jednak jadąc w miesięczną podróż przywieziemy około 150GB danych. Jadąc w 3-miesieczną podróż liczymy na okrągło 500 GB danych. Oczywiste jest więc, że bierzemy ze sobą dysk zewnętrzny, na który zgrywamy na bieżąco dane, ale mimo wszystko chciałbym mieć też backup gdzieś w chmurze.

Pewnie wiecie do czego zmierzam. Mało która chmura da nam możliwość gromadzenia takich danych za darmo i musimy szukać rozwiązań komercyjnych. Dropbox, BOX, iCloud, OneDrive czy Amazon Cloud oferują konta darmowe, jak i płatne, ale czy warto w to inwestować, a jeśli tak, to w które?

Pierwszą chmurą, której zacząłem używać już kilka lat temu był Dropbox. Sprytny programik, który tworzył osobny folder na dysku komputera i wszystko co tam wrzuciłem samo wysyłało się do sieci. Dropboxa bardzo lubię, jednak mam wrażenie, że mocno zatrzymał się w rozwoju, a przede wszystkim w pojemności, jaką oferuje. Używam go do synchronizacji dokumentów, plików roboczych nad którymi wspólnie pracujemy z Alicją – na więcej nie starcza. Dropbox ma fatalną aplikację mobilną. Nie znoszę jej i był to drugi powód, aby się zacząć rozglądać za inną usługą tego typu.

BOX.com to odkrycie tego lata. Wszystko zaczęło się w sumie od zdjęć lotniczych i wideo z drona, które po prostu przestały nam się mieścić na dyskach zewnętrznych, a kopie musimy trzymać, gdyby klient kiedyś wrócił i chciał coś innego ze zrobionego materiału. Tak też powstał pomysł, aby wszystkie zdjęcia oraz wideo, które robimy dronem, a projekt jest rozliczony, wysyłać na chmurę internetową i zwalniać miejsca na dyskach zewnętrznych na bieżące potrzeby. Często takie projekty ważą po 40-50GB i to puchnie w zastraszającym tempie.

BOXa najpierw używałem w wersji darmowej, a gdy mi się skończyła przestrzeń przeszedłem na wersję komercyjną bez limitu. Płacę 8 euro miesięcznie, mam super zaprojektowaną aplikację na iOS i Androida, poprzez którą jestem w stanie wyszukiwać oraz udostępniać wybrane foldery lub pliki. Wybrane foldery BOXa mam też zsynchronizowane z laptopem, czyli dopóki na danych plikach pracuje, dopóty mam do nich błyskawiczny dostęp. Później przesuwam je tylko do chmury i tam sobie leżakują jako jedyna kopia. Kropka.

Amazon Cloud – zacząłem z nim eksperymentować jeszcze przed poznaniem BOXa. Wybrałem sobie kiedyś dwutygodniowy okres próbny w wersji bez limitu i… zapomniałem odłączyć karty kredytowej. Po upływie 14 dni, Amazon automatycznie ściągnął mi kilkadziesiąt dolarów na cały rok w opcji bez limitu i lekko krew mnie zalała, bo nie polubiłem tej usługi. Jej główną wadą jest aplikacja, która ciągle się zawiesza przy wysyłaniu plików na serwer. Szczególnie dotyczy to dużych plików wideo ważących po kilkaset MB. Głownie z tego powodu zacząłem szukać innej usługi i zdecydowanie tą polecaną jest BOX, choć trzymam kciuki za programistów Amazona, bo mają tańszą usługę :)

Chmury domowe 

W końcu dotarliśmy do ostatniego punktu tego tekstu. Coś co łączy karty pamięci i dyski zewnętrzne z chmurami internetowymi.

Od dawna miałem ochotę z takiego urządzenia skorzystać. Brakowało mi metody archiwizacji, która po wysłaniu danych do domu, pozwalałaby bezpiecznie podróżować bez martwienia się o zdjęcia i wideo po powrocie do domu. Podczas naszej czteroletniej podróży nagrywałem płyty DVD i wysyłałem je do Polski – czy to pocztą, czy to znajomymi, których akurat gdzieś w świecie spotkałem i wracali do Krakowa, gdzie płyty przekazywali mojej siostrze. Ta zaś chowała je w szufladzie swojej komody. Po czterech latach takiego nagrywania, wręczyła mi pewnego dnia cały stos płytek… Nawet nie wiedziałem jak się za to zabrać. Mam je do tej pory gdzieś w szafie, ale nigdy z nich nie skorzystałem, bo ogarnąć ileśset płyt DVD mimo, że są podpisane, zajmuje niewspółmiernie dużo więcej czasu, niż przeszukać dysk twardy, który mamy wpięty do komputera. No właśnie…

Tutaj wychodzi największa zaleta chmur domowych – mamy do nich dostęp w podróży, jako urządzeń zdalnych, a po powrocie do domu (niektóre) możemy po prostu podłączyć do komputera. No właśnie, niektóre. Jak już sobie odłożyłem, po którymś większym zleceniu dronowym, na WD MyCloud to się okazało, że to pudełko działa tylko poprzez sieć internetową i nie da się wyciągnąć ze środka dysku (sic!). Mimo wszystko ze dwa dni sprawiała mi frajdę sama świadomość, że mam takie coś, na co sobie mogę wrzucić dane będąć gdzieś daleko i że one czekają na mnie w domu, ale.. co dalej? W sumie nic. Dalej mam do nich raczej powolny dostęp, tak samo jak przez chmury internetowe, więc de facto wydanie 600 zł mógłbym przeznaczyć na zapłacenie za usługę chmury wirtualnej w BOX.com! Dziś w WD MyCloud trzymam kopię systemu Windows mojego komputera stacjonarnego, TimeMachine Maca oraz wszystkie kopie zdjęć i filmików, które robię telefonem. Dostęp do tych danych mam w domu, mamy też będąc w drodze, zarówno na laptopie Alicji, jak i moim.

Później jednak zacząłem grzebać w necie i znalazłem jeszcze urządzenia typu NAS. To są też takie chmury domowe, ale jednak bardziej zaawansowane i pozwalające się konfigurować pod potrzeby użytkownika. Po pierwsze mają one większą pojemność (4/6/8/12/16TB), dyski można wyciągać i wpinać do komputera stacjonarnego no i co najważniejsze taki np. WD MyCloud Ex2 można ustawić tak, że na jednym dysku mamy dane, a na drugim automatycznie bez naszej ingerencji tworzy się backup tych danych, co sprawia, że nawet jeśli gdyby któryś z dysków trafił szlag (prawo Murphiego), to na drugim mamy wszystko zapisane.

WD MyCloud Ex2, który stoi teraz w moim pokoju nawet sam wysyła do mnie e-mail jeśli coś chce mi powiedzieć – powiadamia mnie o nowych aktualizacjach oprogramowania,  o tym, że jest mu za gorąco lub mam nadzieję nigdy nie dostać takiej informacji, że jeden z dysków przestaje działać. Wczoraj, gdy go odłączyłem od prądu, nawet wysłał mi e-mail, że dysk nie działa z powodu awarii zasilacza. Oczywiście, zasilacz nie uległ awarii, ale serwer wdc.com odczytał wyciągnięcie wtyczki z gniazdka, jako awaria zasilania – słusznie. W podróży byłby to dla mnie sygnał, że muszę kogoś z rodziny poprosić, aby sprawdził, co się dzieje z urządzeniem. Dla mnie bomba! Różnica pomiędzy tym wcześniejszym WD MyCloud (białym na zdjęciu powyżej) jest też taka, że Ex2 jest super szybki i gdy chce się z nim połączyć czy to przez smartfona czy to przez laptopa, to trwa to dosłownie 2-3 sekundy, gdyż musi się wybudzić ze stanu czuwania, w który przechodzi, gdy długo się go nie używa.

WD MyCloud Ex2 mogę otworzyć, wyciągnąć z niego jeden z dysków, który za pomocą zwykłego kabla SATA można podpiąć do PCta. Działa wtedy jak zwykły dysk twardy w komputerze, a ja mogę sobie na nim zrobić błyskawicznie porządki i to jest funkcja, której nie da mi żadna chmura internetowa. Oczywiście, ktoś może powiedzieć, że: może uderzyć piorun i spalić nasze urządzenie, że może zepsuć nam się Internet i nie będziemy mieć dostępu do domowej chmury będąc w podróży i że coś jeszcze. Jasne, tak się może zdarzyć, ale na pioruny używam listwy z bezpiecznikami, a na niedziałający Internet rada jest taka, żeby na czas wyjazdu urządzenie zostawiać u kogoś z rodziny lub zaufanych znajomych, którzy mogą na niego mieć baczne oko, a ja jestem z nimi w kontakcie mailowym. Nie ma jednak rocznych opłat i takie Ex2 można rozbudować o większe dyski. Można też sobie zafundować Ex4, do którego da się włożyć aż 4 dyski, co z biegiem czasu można rozbudowywać i w sumie stworzyć aż 16TB urządzenie.

Jak wygląda mój workflow?

Teraz zbierzemy te wszystkie informacje do kupy i pokażę Ci, jak to działa u mnie w praktyce.

1. Urządzenia, z których korzystamy to Sony a6000 do robienia zdjęć i wideo oraz dron, którym robimy zdjęcia lotnicze oraz wideo z lotu ptaka. Do tego różne przypadkowe i spontaniczne zdjęcia/wideo robione telefonem.
2. Po każdym dniu w trasie, z obu urządzeń zgrywamy materiał na WD MyPassport Wireless 2T, który ma funkcję autokopiowania danych. 10GB filmów i zdjęć zgrywa się z karty SD w około 11 minut, czyli nie za szybko, ale ciągle spoko. W związku z tym, że nie potrzebuję do autokopiowania laptopa, mogę włożyć kartę zaraz po zakończeniu zdjęć i jeszcze w drodze do domu je roboczo zarchiwizować. Po takiej czynności karta SD wraca do aparatu, a dysk zewnętrzny ląduje w innym plecaku lub torbie Alicji. Dane są w dwóch różnych miejscach.
3. Gdy chcemy wieczorem od razu działać na fotkach zrobionych danego dnia podpinamy WD Wireless do laptopa i szukamy interesujące nas zdjęcia, a przy okazji porządkujemy dane w foldery wg dat i lokalizacji oraz dzieląc pliki na foto i wideo. Foty finalnie trafiają do mnie, a wideo do Alicji.
4. Gdy jedna z kart z drona lub aparatu całkowicie zapełnia się w ciągu dnia, wkładamy kartę na wymianę, a cały materiał z zapełnionej karty zgrywamy na WD Wireless, jak opisane w punkcie powyżej. Po segregacji zdjęć i wideo, ładnie ułożone foldery lądują na drugim dysku zewnętrznym. Gdy mamy pewność, że dwie kopie na dwóch dyskach zewnętrznych są identyczne, formatujemy zapełnioną kartę SD i odkładamy ją na wymianę.
5. Gdy mamy dobry internet pod ręką (hotel, hostel, u kogoś w domu) ładujemy całość zebranego materiału z drugiego dysku zewnętrznego na WD MyCloud EX2, który sobie stoi w domu. W ten sposób tworzy nam się trzecia kopia zapasowa naszych danych, a w sumie to i czwarta bo Ex2 ma autobackup, o którym wyżej wspominałem. Gdy mamy WiFi „pod ręką” synchronizuje się też telefon z WD MyCloud i wszystko trafia do domu. Nawet gdyby, któreś z urządzeń zalała woda, nadgryzła wilgoć, albo po prostu gdyby jakiś złodziej nas przechytrzył, to dane nam już nie zginą, bo są w Polsce.
6. Po powrocie do domu robimy podział na zdjęcia i wideo, które jest nasze i powinno być zawsze pod ręką oraz na to dla klientów, które po skończeniu pracy nad projektem, jest wgrywane na chmurę internetową w BOX.com, gdzie sobie leżakuje już kilkaset GB danych i czeka na wszelki wypadek.
7. Mimo, iż często po całym dniu w trasie jestem bardzo zmęczony, ale jeśli mam cenne zdjęcia lub ujęcia wideo, to zawsze je zgrywam.  Nie wiem, co by się musiało stać, abym przy tym stopniu zabezpieczenia stracił jeszcze kiedyś dane. Jedyną opcją jest zrezygnowanie z mozolnej rutyny kopiowania danych na bieżąco, ale na to nikt jeszcze backupu nie znalazł.

Zdaję sobie sprawę, że nie każdy potrzebuje tak rozbudowanej ochrony danych i wystarczy, że trzymasz jedną kopie zdjęć na komputerze, a drugą na dysku zewnętrznym. To ciągle lepiej, niż większość ludzi, którzy w ogóle nie robią kopii zapasowych. Dla nas, pracujących na danych cyfrowych każdego dnia, po prostu taka rutyna stała się  koniecznością, aby zabezpieczać się maksymalnie jak się da, stąd też tak bardzo rozbudowany post mi wyszedł. W razie pytań, lub jakichś kwestii, które nie są jasne – pytaj. Chętnie odpowiem. A jeśli Ty masz jakiś swój patent, którego tutaj nie opisałem, to daj znać – chętnie przetestuję :)